Những vấn đề chính cần tháo gỡ
Trước hết, một trong những điều kiện quan trọng nhất mà cả FTSE và MSCI đều nhắc đến đối với hạn chế của Việt Nam chính là quy định phải có tiền trước khi giao dịch (prefunding). Việt Nam yêu cầu nhà đầu tư chỉ được đặt lệnh mua khi có đủ tiền trên tài khoản, trong khi theo tiêu chí và thông lệ quốc tế, chỉ cần nhà đầu tư được công nhận là tổ chức tài chính, việc ký quỹ trước khi giao dịch là không cần thiết và họ chỉ yêu cầu có tiền ở thời điểm nhận cổ phiếu (T+2).
Vấn đề thứ hai mà Việt Nam cần đáp ứng liên quan đến yếu tố nhà đầu tư nước ngoài, cụ thể là về tỷ lệ sở hữu và mức độ minh bạch, bình đẳng.
Trên thực tế, những ngành nghề được nhà đầu tư nước ngoài quan tâm thường có tỷ lệ sở hữu tối đa (room) hạn chế, trong khi số lượng doanh nghiệp nới room lên 100% rất ít do bị hạn chế bởi các luật liên quan và một phần do sự không đồng tình của nhiều cổ đông. Điều này vô hình trung trở thành rào cản đối với thị trường chứng khoán trong việc đáp ứng tiêu chí nâng hạng.
Một vấn đề khác là thủ tục đăng ký cấp mới mã số giao dịch chứng khoán và mở mới tài khoản giao dịch cho nhà đầu tư nước ngoài mất nhiều thời gian, trong khi việc công bố thông tin của doanh nghiệp bằng tiếng Anh còn hạn chế và việc lập báo cáo tài chính chưa đạt chuẩn IFRS.
 |
Nỗ lực và kỳ vọng
Mới đây, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã hoàn thành bản cuối dự thảo Thông tư sửa đổi quy định về giao dịch chứng khoán, trong đó đề xuất cho nhà đầu tư tổ chức nước ngoài có thể giao dịch mà không cần ký quỹ 100% tiền. Bên cạnh đó, việc áp dụng IFRS bắt buộc từ năm 2025 sẽ giúp cải thiện đáng kể luồng thông tin tới các nhà đầu tư, đảm bảo quyền lợi tiếp cận thông tin bình đằng giữa nhà đầu tư trong nước và nhà đầu tư nước ngoài. Ngoài ra, Chính phủ đang rà soát room trong các ngành nghề và đơn giản hóa quy trình mở tài khoản cho nhà đầu tư nước ngoài.
“Trong khi chờ sửa các quy định của pháp luật ngân hàng, theo chỉ đạo của Bộ Tài chính và Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, Tổng công ty đang hướng tới điều chỉnh quy trình thanh toán nhằm tháo gỡ những vướng mắc trong việc ký quỹ của nhà đầu tư nước ngoài, nhằm hỗ trợ cho mục tiêu nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi” ông Nguyễn Sơn cho biết.
Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước Vũ Thị Chân Phương cho hay, với sự hỗ trợ của Ngân hàng Thế giới, Ủy ban đã tổ chức nhiều hội nghị, hội thảo khoa học, gặp gỡ các tổ chức xếp hạng tín nhiệm quốc tế, Hiệp hội Thị trường tài chính châu Á, các nhà đầu tư nước ngoài để trao đổi, lắng nghe những ý kiến đóng góp nhằm hoàn thiện các cơ chế, chính sách, qua đó giúp thị trường chứng khoán Việt Nam nâng hạng trong thời gian tới.
Kỳ vọng, thị trường Việt Nam có thể được thông báo nâng hạng vào tháng 9/2025 theo các tiêu chí của FTSE và chính thức nâng hạng vào tháng 9/2026. Đối với các tiêu chí của MSCI, Việt Nam có thể được đưa vào danh sách theo dõi nâng hạng trong kỳ đánh giá thường niên vào tháng 6/2026 và chính thức nâng hạng vào kỳ đánh giá tháng 6/2027.
Hoàng Anh