Vượt lên giữa thách thức
Ông Trần Đình Luân - Cục trưởng Cục Thuỷ sản và Kiểm ngư (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, ngành thuỷ sản đã đạt nhiều kết quả nổi bật trong 7 tháng đầu năm 2025, tiếp tục khẳng định vai trò là ngành kinh tế mũi nhọn với mục tiêu xuất khẩu 14 - 16 tỷ USD mỗi năm, đồng thời duy trì vị thế của Việt Nam trong nhóm cường quốc thuỷ sản hàng đầu thế giới.
Hiện Việt Nam đứng thứ ba toàn cầu về xuất khẩu thuỷ sản, chiếm hơn 7% thị phần, chỉ sau Trung Quốc và Na Uy. Thuỷ sản đóng góp quan trọng vào GDP và kim ngạch xuất khẩu quốc gia. Dù chịu nhiều sức ép từ biến động kinh tế toàn cầu, rào cản thương mại, biến đổi khí hậu, dịch bệnh…, ngành vẫn duy trì đà tăng trưởng. Lũy kế 7 tháng, tổng sản lượng đạt 5,5 triệu tấn, tăng 3,1% so với cùng kỳ; kim ngạch xuất khẩu ước đạt 6,2 tỷ USD, tăng 17%.
Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam (VASEP), việc Mỹ áp thuế 20% khiến doanh nghiệp xuất khẩu đối diện sức ép lớn hơn về chi phí, giá bán cũng như tiến độ giao hàng. Từ nay đến cuối năm, xuất khẩu cá tra có thể chịu ảnh hưởng đáng kể, đặc biệt khi Mỹ xem xét áp dụng mức thuế mới với một số quốc gia xuất khẩu cá thịt trắng, tạo tâm lý thận trọng cho cả doanh nghiệp và nhà nhập khẩu.
Với ngành tôm, thách thức còn lớn hơn khi phải đối diện đồng thời với ba loại thuế: thuế đối ứng, thuế chống bán phá giá và thuế chống lẩn tránh (CVD).
Những tháng cuối năm 2025, dự báo xuất khẩu thuỷ sản sẽ gặp khó khăn khi Mỹ áp thuế đối ứng 20%. Cá tra là mặt hàng chịu tác động rõ nhất về chi phí và giá thành, trong bối cảnh thị trường Trung Quốc chững lại, buộc doanh nghiệp phải mở rộng sang ASEAN, Nam Mỹ và Trung Đông.
Theo VASEP, động thái áp thuế từ Mỹ là lời cảnh báo về rủi ro khi phụ thuộc quá nhiều vào một thị trường. Tuy nhiên, nếu doanh nghiệp có chiến lược chủ động và đạt kết quả đàm phán tích cực, cá tra vẫn có thể duy trì đà tăng trưởng, góp phần hoàn thành mục tiêu xuất khẩu năm 2025.
Tạo dư địa tăng trưởng
Chiến lược “bỏ trứng vào nhiều giỏ” đang được các doanh nghiệp thuỷ sản đẩy mạnh nhằm giảm thiểu rủi ro từ chính sách thuế quan. Các thị trường ngoài Mỹ ngày càng trở thành điểm đến quan trọng.
VASEP nhận định, chính sách thuế mới của Mỹ có thể làm dịch chuyển nguồn cung trong chuỗi cá thịt trắng toàn cầu, mang lại cả cơ hội mở rộng thị phần lẫn thách thức về cạnh tranh giá. Thị trường Trung Quốc cũng cần được theo dõi sát sao, bởi mức tồn kho cao và sự nhạy cảm với biến động giá. Trong khi đó, EU và các nước CPTPP tiếp tục là “điểm tựa” nhờ ưu đãi từ hiệp định thương mại tự do và nhu cầu tiêu dùng ổn định.
Theo Công ty Chứng khoán Vietcombank (VCBS), cá tra Việt Nam có cơ hội tăng trưởng tại thị trường châu Mỹ và châu Âu. Đặc biệt, việc hai sản phẩm cạnh tranh là cá tuyết bị hạn chế đánh bắt và cá minh thái bị cấm vận ở Mỹ, đồng thời chịu mức thuế cao ở EU tạo lợi thế cạnh tranh cho cá tra Việt Nam. Ngoài ra, Brazil nổi lên như thị trường tiềm năng nhờ những kết quả tích cực trong đàm phán song phương, không chỉ cho cá tra mà còn cho cả cá rô phi.
Cá rô phi Việt Nam được kỳ vọng mở rộng thị phần tại Mỹ, khi cá rô phi Trung Quốc có thể bị áp thuế đối ứng tới 30%, khiến giá xuất khẩu vào Mỹ cao hơn khoảng 35% so với cá rô phi Việt Nam. Ở thị trường nội địa, tiêu thụ cá tra dự báo đạt 121.000 tấn trong năm 2025, tăng 0,56% so với năm ngoái.
VCBS đánh giá, Công ty cổ phần Nam Việt (mã ANV) có nhiều lợi thế khi là một trong 8 doanh nghiệp được áp thuế chống bán phá giá 0% tại Mỹ. Ngày 18/6/2025, Bộ Thương mại Mỹ đã công bố kết quả cuối cùng của đợt rà soát thuế chống bán phá giá lần thứ 20 (POR 20) với sản phẩm cá tra. Doanh thu của Nam Việt từ Mỹ năm 2025 dự báo đạt 332 tỷ đồng, tăng 43% so với năm ngoái; doanh thu từ EU đạt 805 tỷ đồng, tăng 22%. Tổng doanh thu và lợi nhuận thuần từ mảng thuỷ sản năm nay của Nam Việt dự kiến đạt 5.851 tỷ đồng (tăng 22%) và 1.346 tỷ đồng (tăng 156%). Biên lợi nhuận gộp dự báo đạt 23,7% (tăng 12,3%), trong khi lợi nhuận sau thuế có thể đạt 558 tỷ đồng, tăng hơn 10 lần so với năm ngoái, nhờ xuất khẩu thuận lợi và chi phí thức ăn giảm.
Tại Công ty cổ phần Vĩnh Hoàn (mã VHC), biên lợi nhuận hồi phục dù đối diện áp lực thuế quan. Quý II/2025, biên lợi nhuận gộp của Công ty đạt 19,5%, tăng từ mức 15% của cùng kỳ năm ngoái, nhờ chi phí đầu vào và giá cước vận chuyển giảm. Thị trường Mỹ của Vĩnh Hoàn duy trì ổn định; tồn kho cá da trơn thấp tại Mỹ tiếp tục hỗ trợ nhu cầu nhập khẩu.
SSI Research dự báo, năm 2025, Vĩnh Hoàn có thể đạt doanh thu 13.500 tỷ đồng (tăng 7,7%), lợi nhuận ròng 1.450 tỷ đồng (tăng 11%). Sang năm 2026, dự kiến doanh thu đạt 14.900 tỷ đồng (tăng 10,3%), lợi nhuận ròng đạt 1.580 tỷ đồng (tăng 9,3%).
Ở mảng tôm, doanh nghiệp Việt Nam đang tích cực tìm kiếm cơ hội tại Hàn Quốc, Nhật Bản và Trung Quốc. Thay vì phụ thuộc vào Mỹ, ngành tôm định hướng đa dạng hóa thị trường và mở rộng kênh tiêu thụ nội địa.
Công ty cổ phần Thực phẩm Sao Ta (mã FMC) được đánh giá có khả năng cạnh tranh với Ấn Độ, Ecuador và Indonesia. Tuy nhiên, kết quả nửa cuối năm 2025 có thể giảm do lượng đơn hàng sang Mỹ chững lại, sau khi các nhà nhập khẩu Mỹ đã “gom hàng” mạnh trong nửa đầu năm trước thời điểm áp thuế.
Theo BVSC, doanh thu 6 tháng cuối năm 2025 của Thực phẩm Sao Ta có thể giảm 10% so với cùng kỳ và giảm 1% so với nửa đầu năm. Dù giá bán và sản lượng vẫn khả quan, nhưng chi phí nguyên liệu, chi phí bán hàng và quản lý cao đang bào mòn lợi nhuận. Doanh nghiệp cũng cần theo dõi sát sao tiến trình áp thuế chống bán phá giá, yếu tố có thể ảnh hưởng mạnh tới kết quả kinh doanh và diễn biến cổ phiếu.
Dự báo, năm 2025, xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam đạt khoảng 9 - 9,2 tỷ USD. Việc chủ động mở rộng sang các thị trường EU, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Đông, đồng thời tận dụng ưu đãi từ các hiệp định thương mại tự do, CPTPP sẽ giúp doanh nghiệp thuỷ sản gia tăng sức chống chịu, linh hoạt thích ứng và tăng tốc để cán đích mục tiêu.
Hải Minh