Ngày 14/1, Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) bắt đầu có hiệu lực. Đây là FTA có số lượng mặt hàng được ưu đãi nhiều hơn và thời gian giảm thuế nhanh hơn.
Tác động tích cực của CPTPP đối với xuất khẩu tôm của Việt Nam tuy chưa nhiều nhưng được đánh giá là yếu tố hỗ trợ cần thiết, giúp hoàn thiện những điểm mà các FTA trước đó chưa có, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản nhận định.
Thực tế, sau khi CPTPP có hiệu lực, xuất khẩu tôm sang các nước thành viên như Nhật Bản, Canada, Australia, Chile ghi nhận một số chuyển biến tích cực.
Nhật Bản là thị trường tiêu thụ tôm lớn thứ hai của Việt Nam trong 4 tháng đầu năm 2019, chiếm 19,2% tổng giá trị xuất khẩu mặt hàng này đi các thị trường. Tôm Việt vào Nhật Bản có lợi thế lớn nhờ 3 FTA Việt Nam - Nhật Bản, ASEAN - Nhật Bản và Hiệp định CPTPP. Trong đó, theo các cam kết của Nhật Bản tại CPTPP, phần lớn mặt hàng thủy sản có thế mạnh của Việt Nam, trong đó có tôm đông lạnh và tôm chế biến, được hưởng thuế suất 0% ngay sau khi hiệp định có hiệu lực.
Kết quả, tháng 2 và 3, Nhật Bản là thị trường duy nhất trong số các thị trường tiêu thụ chính tăng nhập khẩu tôm Việt. Sang tháng 4, xuất khẩu giảm một phần do nhu cầu suy yếu trong bối cảnh tăng trưởng kinh tế có dấu hiệu giảm tốc và đồng yên không ổn định.
Tính chung 4 tháng đầu năm nay, xuất khẩu sang Nhật Bản đạt 162,5 triệu USD, giảm 7,3% so với cùng kỳ năm ngoái, trong khi xuất khẩu sang Mỹ, Trung Quốc, Liên minh châu Âu và Hàn Quốc đều giảm 2 con số.
Cũng nhờ lợi thế về CPTPP, Canada hiện đứng thứ 6 về nhập khẩu tôm Việt, với tỷ trọng đạt 4,4% trong 4 tháng đầu năm nay.
Trong khối CPTPP, Canada là một trong những nước có mức độ mở cửa thị trường cao nhất khi cam kết cắt giảm 95% số dòng thuế, tương đương 78% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Canada. Thuế nhập khẩu đối với các mặt hàng thuỷ sản của Việt Nam, trong đó có sản phẩm tôm đông lạnh, tôm chế biến... đều về 0% ngay sau khi Hiệp định có hiệu lực.
Kết quả, xuất khẩu sang Canada đạt 37,6 triệu USD trong 4 tháng đầu năm nay, tăng 4,8% so với cùng kỳ năm ngoái.
Trong bối cảnh Canada tăng tiêu thụ tôm nước ấm của các quốc gia Đông Nam Á trong bối cảnh nguồn cung tôm nước lạnh sụt giảm, CPTPP cũng mở ra cơ hội lớn hơn cho tôm Việt Nam tại Canada vì các đối thủ cạnh tranh như Ấn Độ, Thái Lan, Indonesia đều không tham gia hiệp định.
Trong CPTPP, Chile là 1 thị trường nhỏ nhưng các sản phẩm thủy sản của Việt Nam, trong đó có tôm, đều được giảm từ 6% về 0% ngay khi Hiệp định có hiệu lực. Nhờ đó, 3 tháng đầu năm 2019, xuất khẩu tôm sang Chile đạt 712.400 USD, tăng vọt 1.465%. Chile từ vị trí thứ 60 trong danh sách các thị trường tiêu thụ tôm lớn của Việt Nam đã vươn lên vị trí thứ 46, với tỷ trọng tăng từ 0,01% lên 0,12%.
Ngoài ra, tất cả các sản phẩm tôm xuất khẩu sang Australia cũng được hưởng thuế 0% ngay khi hiệp định CPTPP có hiệu lực. Hiện Australia là thị trường tiêu thụ tôm lớn thứ 7 của Việt Nam, với tỷ trọng đạt 4,8%.
Tuy nhiên, ngoài thuận lợi về thuế quan, CPTPP cũng đặt ra thách thức lớn, buộc doanh nghiệp Việt Nam phải đảm bảo tuân thủ các điều kiện về hàng rào kỹ thuật, tiêu chuẩn chất lượng và quy tắc xuất xứ.
Phan Vũ